Caritas – vroeger aangeduid als ‘armenzorg’ – is een werk van barmhartigheid in de vorm van materiële ondersteuning van mensen in nood, bijvoorbeeld door geld, voedsel, kleding of andere goederen. Katholieken verzamelen al eeuwenlang gelden om dat vervolgens te besteden aan degenen die hulp nodig hebben, zoals zieken, ouderen, weduwen en wezen. Zo zijn instellingen ontstaan die met deze bepaalde doelstelling zijn opgericht. Doordat de burgerlijke overheid vanaf eind jaren zestig van de vorige eeuw steeds meer maatschappelijke zorg op zich nam, verschoof het werk, verloren veel instellingen hun confessionele karakter en leek het er even op dat aan katholieke instellingen voor caritas geen behoefte meer was. Inmiddels is duidelijk dat armoede in Nederland nog steeds bestaat en dat er nog steeds behoefte is aan instellingen die de minst bedeelden daadwerkelijk ondersteunen.
Caritas en diaconie liggen vaak dicht bij elkaar. Caritas richt zich vooral op het lenigen van concrete materiële noden en behoeften, diaconie richt zich op het immateriële dienstwerk aan mensen die in nood verkeren. Een goede koppeling van dit materiële dienstwerk aan het immateriële draagt bij aan het bevorderen van sociale rechtvaardigheid. Dat is bij uitstek een christelijke taak en verstevigt de zichtbaarheid van de barmhartige kant van de kerk.
