Er zijn maar weinig filosofen die zoveel invloed hebben op de moderne wijsbegeerte als René Descartes. Zijn ‘systematische twijfel’ zoals beschreven in zijn Meditationes, de resulterende triomfkreet ‘cogito, ergo sum’ (ik denk, dus ik ben), zijn uitvinding van het Cartesiaanse coordinatenstelstel en zijn stelling dat lichaam en geest radicaal van elkaar gescheiden zijn, dragen allemaal bij aan zijn belang voor en invloed op de filosofie van de (post)moderne periode.
Biografie
René Descartes werd op 31 maart 1596 geboren in La Haye en Touraine in Frankrijk. Zijn moeder Jeanne stierf toen hij slechts een jaar oud was. Zijn vader Joachim, een gevierd advocaat, was lid van het provinciale parlement in Rennes en was dus vaak weg van huis. Descartes verbleef een jaar in het huis van zijn grootmoeder, waarna hij werd opgenomen in het huishouden van zijn oudoom, Michel Ferrand, ook een advocaat van beroep.
Toen Descartes elf jaar oud was, ging hij naar het Jezuïtencollege van La Fleche. Daar werd hij onderwezen in logica, ethiek, natuur- en wiskunde en metafysica. Daarna, in 1614 of 1615, werd hij student aan de universiteit van Poitiers, waar hij rechten studeerde om, net als zijn vader en de meeste mannelijke leden van zijn familie, advocaat te worden. Hij ontving zijn diploma in 1616 maar hij zou nooit werkzaam zijn als advocaat.
In 1618 verhuisde hij naar Breda waar hij in datzelfde jaar tijdens een wandeling Isaac Beeckman ontmoette. Vanwege zijn vriendschap met Beeckman raakte Descartes geïnteresseerd in wiskunde en natuurkunde. In 1622 keerde hij terug naar Frankrijk waar hij al zijn eigendommen in zijn geboorteplaats te gelde maakte en zich vestigde in Parijs. In 1628 keerde hij terug naar de Republiek der Nederlanden, waar hij in totaal 21 jaar zou blijven. Hij verhuisde vaak en woonde onder andere in Dordrecht, Friesland, Amsterdam, Leiden, Utrecht en Egmond-Binnen. Hij schreef al zijn belangrijke publicaties tijdens zijn verblijf in de Nederlanden.
In 1650 stierf René Descartes in Stockholm, waar hij koningin Christina van Zweden onderricht gaf, onder verdachte omstandigheden. Hoewel de gangbare verklaring voor zijn dood een longontsteking is, beweren sommigen dat hij vergiftigd werd met arsenicum door een katholieke missionaris die vreesde dat Descartes' radicale theologische ideeën de bekering van de koning van Zweden zou verhinderen.
De Uiteenzetting over de methode en de systematische twijfel
Descartes is vooral beroemd geworden vanwege zijn Uiteenzetting over de methode en zijn aanpak van 'systematsiche twijfel'. In het genoemde werk wordt voor het eerst een uitgebreid onderzoek naar de filosofische fundamenten van de natuurwetenschappen ondernomen. Descartes' specifieke methode wordt ook wel hyperbolische of metafysische twijfel genoemd: een benadering waarbij alles (behalve uiteindelijk het zelf) in twijfel wordt getrokken.
Zo twijfelde Descartes bijvoorbeeld aan de informatie die hij middels zijn zintuigen ontving, omdat hij in dromen immers ook de indruk had dat beelden en geluiden hem middels de zintuigen bereikten, hoewel dit overduidelijk niet het geval was. Ook twijfelde hij aan de echtheid van zijn lichaam, omdat indrukken van zijn eigen lichaam hem immers middels zijn zintuigen bereikte, en deze zintuigen niet betrouwbaar waren. Uiteindelijk twijfelt Descartes aan alles behalve aan zijn status als denkend zijnde, een res cogitans. Het enige dat immers boven alle twijfel verheven wordt is het feit dat er iets is ('bestaat') dat aan het twijfelen is. Dit verklaard het beroemd geworden citaat cogito, ergo sum ('ik denk, dus ik ben').
Bibliografie
Compendium Musicae (Verzameling van de muziek)
Regulae ad directionem ingenii (Regels voor het sturen van de geest)
Le monde (De wereld)
L’homme (De mens)
Discourse de la méthode (Betoog over de methode)
La Géometrie (De geometrie)
Meditationes de prima philosophia (Meditaties over de eerste filosophie)
Principia philosophiae (Principes van de filosofie)
Notae in programme (Commentaar op het opstel)
The description of the human body (De beschrijving van het menselijke lichaam)
Responsiones de Renatie Des Cartes (Antwoorden van René Descartes)
Les passions de l’âme (De passies van de ziel)
Musicae Compendium (Verzameling van de muziek)
Correspondence (Briefwisseling)
Bron: Tilburg School of Catholic Theology
